Black soldier fly, Hermetia illucens (Diptera: Stratiomyidae), organik materyallerle beslenen obur bir canlıdır. Bir günde kendi vücut ağırlığının iki katı ağırlığında materyal tüketir.  Bu özelliği sayesinde az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde organik atıkların biyolojik olarak azaltılmasında bir mühendislik harikası yaratabilecek potansiyele sahiptir.

BSF, 13-20 mm uzunluğunda yabanarısına benzeyen yararlı bir böcektir. Yılda 3 jenerasyon üretir. Her seferinde 500-800 yumurta bırakır. 2-4 günlük kuluçka döneminden sonra 21-24 gün sürecek larva formuna dönüşür. Larva formunun son aşaması olan pupa döneminde beslenmesini durdurur, sindirim sistemini boşaltır ve ağzını kullanarak hareket edip pupa dönemini geçireceği bir bölge aramaya başlar. Bu dönem 14 gün civarında sürer. Bu süreler beslenme ve çevre şartlarına göre değişiklikler gösterebilir. Sinek döneminde sadece su içer,  çiftleşir, yumurtlar ve 4-8 gün sonunda ölür. Yeterli bir su kaynağı varsa sinek formunun süresi uzar. Sinek formu 2 gün sonra çiftleşir ve çiftleşmeden 2 gün sonra yumurtlar. Dişi sinek yumurtalarını besin kaynağının yakınındaki çatlaklara koyma eğilimindedir. Yumurtalar 4 gün sonra çatlar. %80 nem ve 26 C olan ortamda yumurtaların %88’i larvaya döner. Davranış olarak insanlara yaklaşmaz, iyi bir uçucu değildir, herhangi bir patojen mikroorganizmanın taşıyıcısı olduğu tespit edilmemiştir.

Şekil 1.Black Soldier Fly Yaşam Döngüsü

Coğrafya:

BSF ABD güneyinden köken alarak tropikal ve subtropikal iklime sahip dünyanın her yerine yayılmış doğal bir türdür. BSF larvaları hayvansal gübrelerin biyolojik dönüştürülmesi, hayvan yemi ve ev sineklerinin kontrolünde kullanılmaktadır. 

BSF larvalarının atıkların dönüşümünde kullanımı:

BSF larvalarının gelişim ortamı bitkisel atıklardan hayvan cesetlerine kadar değişen spektrumda çeşitlilik göstermektedir (Sheppard et al., 2002). BSF birkaç önemli nedenden ötürü ziraati yakından ilgilendirir;

1. Hayvansal dışkının hacimsel olarak azaltılmasını ve besin değeri yüksek bir gübreye dönüştürülmesini sağlar. (Sheppard, 1983; Sheppard et al., 1994; Erickson et al.2004). %42 protein, %35 yağ içeren pupa formu %8 kuru madde dönüşüm oranına sahiptir. Yani 100 gr organik atık 8 gram larvaya dönüşür. (Sheppard and Newton 2000) . Hayvansal dışkının miktarında %50 azalma, daha az yararlı fosfor ve nitrojen miktarında %42 ve %26 azalma sağlar. Bu maddelerin çevreye olabilecek olumsuz etkilerini azaltır. Hayvan dışkılarında bulunan antibiyotik ve diğer veteriner ilaçlarının içme sularına karışarak su kalitesine olan olumsuz etkilerini ortadan kaldırır.
2. BSF larvası yüksek protein ve yağ oranı sayesinde tavuk ve balık yemi olarak kullanılan soya ve balık unu karışımlı diyetin yerine geçebilecek besin değerine sahiptir. (Hale,1973, Newton et al., 1977;  Bondari and Sheppard, 1987).
3. Hayvan dışkısındaki ev sineği larvalarının gelişimini engeller. Ev sineği larvalarını yer ve aralarındaki rekabetten ötürü ev sinekleri BSF kolonisinin olduğu yere yumurtlamayı tercih etmez.
4. Dışkının kokusunu azaltır. Dışkıda bulunan  E.Coli, Salmonella gibi patojen mikroorganizmaların konsantrasyonunu düşürür ve helmint yumurtalarını yiyerek daha hijyenik bir ortam haline getirir. (Sheppard, 1983; Sheppard and Newton, 2000; Newton et al., 2005, Liu et al., 2008, Eawag, www.Eawag.ch). Laktobasil aktivitesini %1’in altına düşürür. BSF larvaları içeren ortam PH’sı görece yüksek olmasına rağmen fermantasyon gerçekleştiğinde açığa çıkan amonyak miktarı azalmaktadır.
5. İçerdiği yüksek yağ oranı nedeni ile büyük ölçekte üretilerek biodizel olarak da pazarlanmaktadır.
6. BSF ve solucan birlikte yaşamaları verimli bulunmamıştır ancak BSF larvaları tarafından sindirilmeyen ancak yapısı değiştirilerek kalan organik atıktan kompos olarak yararlanılabildiği gibi  vermikompos için mükemmel bir hammaddedir.
7. Balık yemi olarak kullanıldığında balıkların immün sistemini destekleyerek hastalıklara daha dayanıklı ve sağlıklı balık üretimine katkısı olduğu raporlanmıştır(Endonezya).
8. Kırsal kesimde butik ölçekte canlı tavuk yetiştiriciliğini yem maliyetlerini düşürerek özendirmektedir.

 

Yeni Başlayacaklar İçin...

Bu yazı ilk kez koloni kuracaklar için hazırlanmış genel bir çerçeve sunmaktadır.

  BSFL üretimek isteyenlerin ciddi bir teorik altyapı edinmeleri gerekiyor. Ne yazık ki, Türkçe kaynak yok. Sineğin biyolojisi ve üretimi konusunda bilgi almak için altında akademik imza olan kaynakları öneririm. Forumlardan elde edilen ampirik bilgilerin okuyanın temel bilgi süzgecinden geçmesi gerekiyor. Ayrıca süreç içerisinde karşılaşacağı sorunların çözümü noktasında destek almak için de bu teorik alt yapı şart.

 

1.         Bir koloni kurulması ve sineklerden yumurta elde edilmesi en kritik aşamadır. Sonrasında elde edilecek larvaların beslenmesi, ayrıştırılması, kurutulması vb konular yönetimi daha rahat  konulardır.

2.         Öncelikle sıcak bir iklimde yaşıyor olmalısınız veya kışın ısıtma maliyetlerini karşılayabilecek kadar sermayeniz olmalı ya da kışın koloniyi kapatıp yazın tekrar baştan kurmalısınız.

3.         Tercihan  16 metrekuplük(yeriniz uygun değilse içinde rahat hareket edebileceğiniz daha küçük boyutlarda da olabilir) çatıdan oldukça iyi ışık alacak kapalı bir alanınız olmalı. Küçük bir sera da kullanılabilir.

4.         Önerilen 10 bin, optimum 20 bin larva ile başlamanız. İşler yolunda giderse daha az sayıda larvadan da koloni kurup en azından koloninin optimum büyüklüğe erişmesi için gerekli yumurta sayısına ulaşabilirsiniz. Daha yüksek başarısızlık riski taşır ve zaman kaybına neden olur. Yazın çalıştıracaksanız en az iki ay kaybedersiniz. Karar sizin.

 

Aldığınız larvaları tercihan alttan larvaların kaçısını engelleyecek ancak sızıntı suyunun çıkmasına izin verecek bir drenaja sahip 0.7 x 0.7 m civarında boyutlarda plastik bir kutuda beslemeye başlayın. Özellikle nem oranı yüksek sebze sulu atık gıdalar meyva gibi besinler kullanacaksanız drenaj şart. Tavuk ya da civciv yemi başlangıç maması olarak uygun tercih. İlk 5 gün bununla besleyin. Mamayı bitirdikçe verin. Larvalar büyürken kutunun içindeki besin seviyesinin 15-20 cm geçmesine izin vermeyin. Çamur kıvamında yapışkan bir hal alacak olursa form kazanması için kaba talaş karıştırarak havalanmasını sağlayın. Bu şekilde karıştırarak yuzde 60 civarında bir nemlilikte tutmaya çalışın. Pupaya dönen larvalar için kuru ve karanlık bir yatak hazırlamalısınız ve larvaların bu alana göç edebilmesi için uygun parkurlar tasarlamalısınız. Bunun yerine beslnme kutusunu biraz daha büyük başka bir kutunun içine koyun. Prepupalar her eğimden çıkabileceğinden kenarlardan tırmanarak bu kutunun içine düşeceklerdir. Dilerseniz internette yararlanabileceğiniz değişik kutular, rampa, boru kullanılmış yaratıcı tasarımlar var. Çaresiz kalırsanız prepupa dönemine gelindiğinde larvaların beslendiği alanın üzerine yer yer yırtılmış yumuşak bir muşamba serin ve lambayı kapatın. Birkaç saat arayla kontrol ederek muşambanın üzerine göç etmiş prepupaları toplayın. Altına saklanacakları kaba talaş bulunan bir kabın içerisine aktarın. Burada pupaya dönecek ve sinek haline gelerek kafesinize yayılacakladır. İlk jenerasyon için sineklerin mevcut beslenme ortamının içine ya da etrafına koyacağınız tahta plakalar arasına yumurtlamasına izin verin. 

Daha ayrıntılı bilgiler edinmek için

https://bsfturk.blogspot.com.tr/